Thursday, August 16, 2007

Το Δωμάτιο



Το όνομα της φωτογραφίας είνα A room of one's own.

Δεν είναι δικής μου έμπνευσης. Είναι τίτλος ενός δοκιμίου της Βιρτζίνια Γουλφ. Είχε γράψει: 'a woman must have money and a room of her own if she is to write fiction'.


Ανάμεσα σε άλλα εφευρίσκει μια αδερφή για τον Σαίξπηρ, τη Τζούντιθ, ταλαντούχα και ευφυή. Η ζωή της διαφέρει ριζικά από του αδερφού της. Δεν γράφει ούτε μία λέξη και πεθαίνει μόνη, βυθισμένη στον κόσμο της χωρίς να καταφέρει ποτέ να εκφραστεί. Είναι τέτοιες οι συνθήκες της εποχής της. Το μήνυμα της Γουλφ είναι απλό: οι γυναίκες πρέπει να έχουν ένα σταθερό εισόδημα και ένα δικό τους δωμάτιο προκειμένου να δημιουργήσουν ελεύθερες.


Ε, ογδόντα στρογγυλά χρόνια αργότερα νομίζω πως τα όσα έγραψε στο συγκεκριμένο δοκίμιο ίσως καλύπτουν αρκετούς ανθρώπους γενικότερα. Θέλω να πω πως οι δυσχέρειες της ζωής μπορούν να εμποδίσουν, ως και να αποτρέψουν εντελώς τη δημιουργία. Αντίθετα, οι ευνοϊκές συνθήκες τονώνουν τη διάθεση και τη δύναμη του καθενός για έκφραση.

Υπερασπίζεται ακόμα στο κείμενό της την ποιητική άδεια (η Γουλφ είναι ολόκληρη μια ποιητική άδεια θα μου πείτε). Την ελευθερία που πρέπει να δίνεται στους συγγραφείς, και γενικότερα σε όσους τη χρειάζονται θα πρόσθετα εγώ, να φτιάχνουν μια δική τους πραγματικότητα ακόμα κι αν αυτό σημαίνει πως η άμεσα ορατή ή ιστορική πραγματικότητα αλλάζει όψη. Λέει κάπου στο πρώτο κεφάλαιο:


Therefore I propose, making use of all the liberties and licences of a novelist, to tell you the story of the two days that preceded my coming here—how, bowed down by the weight of the subject which you have laid upon my shoulders, I pondered it, and made it work in and out of my daily life. I need not say that what I am about to describe has no existence; Oxbridge is an invention; so is Fernham; ‘I’ is only a convenient term for somebody who has no real being. Lies will flow from my lips, but there may perhaps be some truth mixed up with them; it is for you to seek out this truth and to decide whether any part of it is worth keeping. If not, you will of course throw the whole of it into the waste–paper basket and forget all about it.


Την ποιητική άδεια την αντιλαμβάνομαι ως μια απόδοση της πραγματικότητας όχι ως ψέμμα. Ως μηνύματα που μπορεί να είναι ορατά σε κάποιον, αόρατα σε κάποιον άλλο, διαφορετικά σε έναν τρίτο και πάει λέγοντας.
Μπαίνοντας στο δωμάτιο που φωτογράφισα και με φιλοξένησε κάποιες μέρες (υποθέτω είναι περιττό να πω πως με μάγεψε), ήρθε αυθόρμητα στο μυαλό μου το κείμενο και μου άνοιξε την όρεξη. Έκανα ωραίο διάβασμα εκεί. Και κυρίως βυθίστηκα σε μια σχεδόν απρόσκοπτη ρέμβη. Είχα καιρό πολύ να ονειροπολήσω έτσι (διαστρέβλωση; ερμηνεία; απόδοση της πραγματικότητας; ευσεβείς πόθοι; who cares). Είναι μια εκπληκτική περίπτωση.




Μουσική συνοδεία για τη μέρα:

Madeleine Peyroux, Getting some fun out of life

Και για τη νύχτα την προχωρημένη:

In the wee small hours of the morning, από την ίδια, ένα τραγούδι που τραγούδησε πρώτος ο Sinatra αλλά δεν έχω τη δική του εκτέλεση. Θα μου άρεσε να άκουγα πώς το λέει και εκείνος.


5 comments:

Yannis H said...

‘Ποιητική αδεία’ είναι η άδεια να μιλήσεις μη συμβατικά – δηλ. υπερβατικά. Εάν πιστεύουμε ότι η ζωή εξαντλείται με συμβατικές σκέψεις, λέξεις και περιγραφές, τότε έχουμε τη λογική του εντομολόγου: για περιέγραψε συμβατικά ένα τριαντάφυλλο, ένα χαμόγελο, μια ανατριχίλα, την πείνα, μια γάτα, το φεγγάρι. Θα αναφερθείς σε συνομοταξίες φυτών, σε συσπάσεις μυών, σε χημικές ενώσεις, στο μεταβολισμό, σε ένα ουράνιο σώμα που δημιουργήθηκε από πρόσκρουση της γης με μετεωρίτη.
Η ‘ποιητική αδεία’ μας δίνει τη δυνατότητα να εκφράζουμε αυτό που υπάρχει ‘πίσω από τα πράγματα’. Ακόμα περισσότερο: σε αυτά που ΔΕΝ υπάρχουν (ορθολογικά, συμβατικά) πίσω από τα πράγματα - αλλά εμείς τα νιώθουμε. Το ότι «δεν υπάρχουν» (με την οντολογική έννοια) δεν τα κάνει λιγότερο αληθινά. Και εφόσον κάπως πρέπει να τα εκφράσουμε, αυτή η – υπερβατική, μη συμβατική – γλώσσα τους αρμόζει.
Ακόμα και γραμματικά: είπα ‘η ποιητική αδεία’. Από δοτική την έκανα ονομαστική. Το νόημα της ίδιας της φράσης αποδίδεται με παράβαση των γραμματικών κανόνων: με …ποιητική αδεία.

McKat said...

Ναι, νομίζω το ίδιο λέμε. Πιό αναλυτικά εσύ βέβαια, ίσως εκ των έσω μια και (συγ)γράφεις. Εγώ κάνω μια κατάχρηση και θέλω να επεκτείνω την ποιητική άδεια και σε άλλου τύπου έκφραση.

Fatale said...

Αγαπημένη μου συγγραφέας...
το μήνυμά της σαφέστατο...
καλοπέρασες μου φαίνεται...και καλοδιάβασες...))

φιλιά

McKat said...

Γειά σου Fatale,
έπεσες μέσα... σχεδόν. Δεν έχω χορτάσει, ήταν πολύ λίγο. Το παιδεύω για μια επόμενη εξόρμηση, μήπως και μου περάσει η πείνα.

φιλιά και από δω μεριά :))

lemon said...

Οι φωτογραφίες δείχνουν από μόνες τους τόσο την ησυχία, την ηρεμία του χώρου, που και να μην το έγραφες θα το καταλαβαίναμε!
Η πρώτη κυρίως, υπέροχη.